W naszym kraju cały czas widać problemy występujące z debatą publiczną. Nadal obecnych jest szereg obszarów na których nasz kraj oraz życie społeczne odstają od krajów z ugruntowanym systemem demokratycznym i rozwiniętym społeczeństwem obywatelskim. Widać to szczególnie w przepływie informacji między społeczeństwem, urzędnikami oraz politykami sprawującymi funkcje publiczne, a także w tym w jaki sposób funkcjonuje wymiana poglądów. Obecna jest ogromna dysproporcja w obecności poszczególnych tematów względem ich wagi i istotności dla funkcjonowania sprawnego państwa i społeczeństwa.

Jednym z takich obszarów jest sfera podatku akcyzowego. Z jednej strony jest do obszar bardzo niebezpieczny dla podatników, gdzie każdy błąd wiązać się może z wielomilionowymi zaległościami podatkowymi. Z drugiej jest to obszar podatku mocno sprofesjonalizowanego, gdzie podatnikami są co do zasady duże przedsiębiorstwa (często działające w warunkach branżowego oligopolu). Z trzeciej strony dla państwa jest to obszar ogromnych wpływów podatkowych. Z czwartej wreszcie, ogromną część towarów akcyzowych stanowią wyroby nikotynowe (dominują tytoniowe) oraz alkohol. Są to wyroby szkodliwe dla zdrowia i uzależniające – z jednej strony ich konsumpcja jest w interesie finansowym państwa, z drugiej jednak strony między innymi poprzez podatki w interesie państwa jest ograniczenie ich spożycia, aby społeczeństwo było zdrowsze, a gospodarka i budżet nie były nadmiernie obciążone kosztami wynikającymi z ich spożycia. Stanowi to o ogromnej wadze podatku akcyzowego, ale jednocześnie tworzy z niego swoiste tabu. Powoduje, że podatek ten znajduje się w cieniu VAT-u czy podatków dochodowych.

Ministerstwo Finansów w ostatnich latach podjęło szereg inicjatyw mających na celu rozwój dialogu pomiędzy środowiskiem biznesu, przedsiębiorcami oraz administracją. Należy tutaj wymienić Forum Cen Transferowych, uruchomienie aplikacji Głos Podatnika czy powstanie Forum MDR czy Forum Akcyzowego.

Niestety Forum Akcyzowe oraz Forum MDR zostały zlikwidowane. W przypadku Forum Akcyzowego była to ogromna strata, gdyż powstanie Forum spowodowało złamanie tabu wokół akcyzy, a także wywołało zainteresowanie mediów tym jak kształtowane są przepisy i jak przekładają się na realizację interesu wspólnego.

Celem Forum Prawo dla Rozwoju jest kontynuacja dobrego pomysłu jakim było Forum Akcyzowe, Naszym zdaniem, konieczne jest istnienie otwartej przestrzeni, gdzie mogą wybrzmieć różne głosy, gdyż tylko to zapewnia możliwość „odczarowania” akcyzy i wypracowanie rozwiązań najlepszych dla interesu publicznego.

Tworząc naszą koncepcję Forum Akcyzowego staramy się oprzeć na wzorcu stworzonym przez resort finansów. Zakładamy wykorzystanie tego samego narzędzia do przeprowadzania telekonferencji, aby uczestnicy z różnych części Polski mogli wziąć udział, bez nadmiernych trudności, a także przewidujemy transmisję w mediach społecznościowych.

Forum Akcyzowe adresujemy zarówno do biznesu reprezentowanego zarówno przez pracowników firm obecnych w branży jak również prawników na co dzień zajmujących się akcyzą oraz przedstawicieli świata nauki. Zakładamy także uczestnictwo urzędników państwowych oraz polityków. Uprzejmie prosilibyśmy w przypadku Państwa zainteresowania wygłoszeniem referatu na posiedzeniu Forum, o przesłaniem informacji o temacie wystąpienia na adres kontakt@forumakcyzowe.pl. W razie jakichkolwiek pytań pozostajemy do dyspozycji.

Dla pełnej przejrzystości, publikujemy również listę osób, do których pozwoliliśmy sobie skierować zaproszenia do uczestnictwa w Forum Akcyzowym.

Tworząc listę wysyłkową oparliśmy się na danych kontaktowych które posiadaliśmy, a także które mogliśmy w łatwy sposób pozyskać. W wielu przypadkach, kiedy nie udało  nam się zdobyć bezpośredniego kontaktu do osoby którą chcieliśmy zaprosić, zaproszenia do uczestnictwa skierowaliśmy na adresy sekretariatów lub ogólne adresy kontaktowe podane na stronach internetowych instytucji, w których dane osoby wykonują pracę lub z którymi są w inny sposób związane zawodowo.

Przedstawiciele branży nikotynowej: 

1. Karolina Bursa-Moczulska – Imperial Tobacco/Business Center Club
2. Adrian Jabłoński – JTI
3. Przemysław Jaskóła – Kekos
4. Paweł Klocek – Chemnovatic 
5. Krzysztof Kondej – Expran
6. Adam Siekierski – Philip Morris International
7. Michał Zarudzki – Promotorzy Trading
8. Marek Żółtowski – BAT

Naukowcy:

1. Prof. dr hab. Witold Modzelewski 
2. Prof. dr hab. Konrad Raczkowski 
3. Prof. dr hab. Mariusz Popławski 
4. Prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
5. Prof. dr hab. Adam Mariański
6. Prof. dr hab. Wiesław Jasiński
7. Prof. dr hab. Wiesław Czyżowicz
8. Dr hab. Robert Gwiazdowski 
9. Dr hab. Krzysztof Koźmiński
10. Dr hab. Artur Nowak-Far
11. Dr hab. Łukasz Grzejdziak
12. Dr hab. Maciej Bernatt
13. Dr hab. Małgorzata Szwejkowska
14. Dr hab. Dominik Gajewski
15. Dr Iwona Głowacka

Prawnicy:

1. Szymon Parulski – Kancelaria Parulski i Wspólnicy 
2. Wojciech Krok – Kancelaria Parulski i Wspólnicy 
3. Krzysztof Flis – Kancelaria Baker McKenzie
4. Paweł Satkiewicz – Kancelaria Legal Link
5. Marek Rozkrut – EY
6. Paweł Śmiałek – Kancelaria Mamiński & Partners
7. Rafał Rozwadowski – Kancelaria Mamiński & Partners
8. Paweł Cybulski – Centrum Likwidacji Barier Biznesowych
9. Jacek Arciszewski – Kancelaria Doradcy Podatkowego Jacek Arciszewski
10. Jacek Matarewicz – Kancelaria Ożóg Tomczykowski
11. Aleksandra Kalinowska – Kancelaria Andersen
12. Agnieszka Kisielewska – Kancelaria MDDP
13. Aleksandra Rutkowska – Kancelaria Dentons
14. Łukasz Janiga – Kancelaria Legal Link
15. Wojciech Kotala – Cabaj & Kotala Doradztwo Podatkowe
16. Marcin Zimny – Zimny Doradcy Podatkowi

Przedstawiciele organizacji:

1. Marek Romanowski – Polskie Towarzystwo Gospodarcze
2. Piotr Palutkiewicz – Związek Przedsiębiorców i Pracodawców
3. Lech Ostrowski – Okręgowy Związek Plantatorów Tytoniu w Augustowie
4. Przemysław Noworyta – Polski Związek Plantatorów Tytoniu
5. Marek Wróbel – Fundacja Republikańska
6. Kamil Rybikowski – Związek Inicjatyw Biznesowych

Urzędnicy:

1. Artur Soboń – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
2. Piotr Patkowski – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
3. Janusz Kowalski – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa
4. Waldemar Kraska – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
5. Maciej Miłkowski – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
6. Adam Abramowicz- Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców
7. Maria Rutka – Dyrektor Departamentu Podatku Akcyzowego i Podatku od Gier
8. Marcin Lachowicz – Dyrektor Departamentu Polityki Podatkowej
9. Marek Skawiński – Dyrektor Departamentu Polityki Makroekonomicznej
10. Łukasz Czernicki – Główny Ekonomista Ministerstwa Finansów
11. Mateusz Lewandowski – Dyrektor Centrum Solidarności Podatkowej
12. Łukasz Chrobak – Dyrektor Instytutu Finansów
13. Dariusz Poznański – Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego
14. Grzegorz Płatek – Dyrektor Departamentu Handlu i Współpracy Międzynarodowej
15. Jan Pawelec – Dyrektor Departamentu Handlu i Współpracy Międzynarodowej

Parlamentarzyści:

1. Andrzej Kosztowniak – Przewodniczący Komisji Finansów Publicznych
2. Janusz Cichoń
3. Tadeusz Cymański
4. Adam Gawęda
5. Izabela Leszczyna
6. Krystyna Skowrońska
7. Andrzej Szlachta
8. Ewa Szymańska
9. Stanisław Bukowiec
10. Anna Ewa Cicholska
11. Krzysztof Czarnecki
12. Zofia Czernow
13. Bartłomiej Dorywalski
14. Ryszard Galla
15. Grzegorz Gaża
16. Zbigniew Girzyński
17. Teresa Glenc
18. Marta Golbik
19. Jarosław Gonciarz
20. Robert Gontarz
21. Agnieszka Górska
22. Paulina Hennig-Kloska
23. Michał Jaros
24. Filip Kaczyński
25. Marcin Kierwiński
26. Zbigniew Konwiński
27. Jarosław Krajewski
28. Katarzyna Kretkowska
29. Jakub Kulesza
30. Grzegorz Lorek
31. Jerzy Małecki
32. Arkadiusz Marchewka
33. Jerzy Materna
34. Marek Matuszewski
35. Adam Ołdakowski
36. Teresa Pamuła
37. Krzysztof Paszyk
38. Krzysztof Piątkowski
39. Marek Polak
40. Piotr Polak
41. Marcin Porzucek
42. Jacek Protasiewicz
43. Dariusz Rosati
44. Paweł Rychlik
45. Jarosław Sachajko
46. Wojciech Saługa
47. Krystyna Sibińska
48. Czesław Siekierski
49. Zdzisław Sipiera
50. Agnieszka Soin
51. Marek Sowa
52. Anita Sowińska
53. Tomasz Trela
54. Sylwester Tułajew
55. Jarosław Urbaniak
56. Teresa Wargocka
57. Patryk Wicher
58. Dariusz Wieczorek
59. Monika Wielichowska
60. Kazimierz Kleina – Przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych
61. Grzegorz Bierecki
62. Leszek Czarnobaj
63. Paweł Arndt
64. Jacek Bogucki
65. Zygmunt Frankiewicz
66. Krzysztof Mróz
67. Stanisław Ożóg
68. Ryszard Śliwiński

SPRAWOZDANIE Z POSIEDZENIA DOT. RYNKU PALIWOWEGO 11.05.2023 R. (.PDF)

Panel I (PRAWO): moderator dr hab. Jarosław Szczepański
• Pojęcie wyrobów akcyzowych na tle uwarunkowań konstytucyjnych – dr hab. Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska, prof. ASzWoj (Akademia Sztuki Wojennej)
• Bariery prawne rozwoju krajowego rynku paliwowego – stan na 2023 r. – mec. Krzysztof Rutowski (Kancelaria Doradztwa Celnego i Podatkowego Rutkowski i Wspólnicy)

Panel II (PRAKTYKA i BEZPIECZEŃSTWO): moderator dr hab. Jarosław Szczepański
• Magazynowanie paliw przez firmy prywatne i rolnictwo – Tomasz Filiński (Świat Paliw)
• Globalny rynek dostaw ropy naftowej w kontekście wojny Rosji z Ukrainą – dr hab. Jarosław Ćwiek-Karpowicz (Uniwersytet Warszawski)
• A green deal industrial plan for the Net-Zero Age – wyzwanie czy szansa dla transformacji energetycznej? – dr Julia Tocicka (Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości)

SPRAWOZDANIE Z POSIEDZENIA DOT. WYROBÓW NIKOTYNOWYCH 8.12.2022 R. (.PDF)

Minimalny poziom opodatkowania akcyzą papierosów na poziomie UE w świetle nowelizacji TED a drugie to minimum akcyzowe w PL na tle innych państw UE – Szymon Parulski – Parulski i Wspólnicy 

Opodatkowanie akcyzą aromatów do e-papierosów – Jacek Matarewicz – Kancelaria Podatkowo-Prawna Adwokata i Doradcy Podatkowego Jacek Matarewicz

Opodatkowanie wyrobów nowatorskich w kontekście opodatkowania wyrobów tradycyjnych – Polska a inne kraje UE – Krzysztof Flis – Baker McKenzie

Opodatkowanie innowacyjnych wyrobów tytoniowych – Artur Nowak- Far – Kopoczyński adwokaci i radcowie prawni

Obecny model stawek akcyzy wyrobów tytoniowych: wady oraz dysproporcje – prof. Witold Modzelewski

Premium, budżet i czarny rynek. Jakie różnice zachodzą w kategoriach produktów nikotynowych i między nimi i czy występują proporcjonalne różnice w opodatkowaniu – Maciej Flis – Forum Prawo dla Rozwoju

Jak ocenić ostatnią reformę w zakresie stawek akcyzowych – Paweł Satkiewicz – Legal Link

PODSUMOWANIE FORUM AKCYZOWEGO Z 2021 R. (tekst poniżej)

Po niemal roku od zakończenia prac pierwszej edycji Forum Akcyzowego przyjrzęliśmy się, na ile z jego rekomendacji faktycznie skorzystali legislatorzy Ministerstwa. Forum pracowało w ramach czterech grup roboczych dotyczących (1) papierosów tradycyjnych, (2) płynów do papierosów elektronicznych, (3) wyrobów nowatorskich oraz (4) suszu tytoniowego. Nasi eksperci brali udział w pracach dwóch grup roboczych. Opracowanie w przypadku każdej kategorii podzieliliśmy na trzy części: co rekomendowali uczestnicy Forum, co zrobiło Ministerstwo Finansów oraz podsumowanie. 

• Papierosy tradycyjne

Co rekomendowali uczestnicy Forum?

W ramach prac grupy odbyło się osiem spotkań technicznych, w trakcie których wygłoszone zostały cztery referaty. Ponadto swoje stanowisko i postulaty przedstawiło Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Tytoniowego. Z udziału w pracach zrezygnował Pan Adam Siekierski – przedstawiciel Philip Morris Polska. Na ostatnim etapie prac z udziału zrezygnował również Pan Łukasz Kozłowski – przedstawiciel Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Wszyscy Członkowie Grupy zadeklarowali wsparcie postulatu Ministerstwa Finansów, aby całkowita minimalna kwota akcyzy na poziomie UE uwzględniała wskaźnik poziomu cen (EUROSTAT’u) w pełnym zakresie. Jeżeli jednak taki sposób określania całkowitego minimum UE nie mógłby zostać zaakceptowany na poziomie UE, Członkowie Grupy rozumieją, iż wskaźnik poziomu cen może powodować obniżkę tego minimum a nie wzrost.

Wszyscy Członkowie Grupy poparli stanowisko Komisji Europejskiej w zakresie proporcji w efektywnym opodatkowaniu tytoniu do palenia na poziomie 2/3 opodatkowania papierosów tradycyjnych. Wnioskowali, aby MF aktywnie wspierało to stanowisko KE w trakcie decyzji dot. rewizji akcyzowej dyrektywy tytoniowej. PSPT popiera to stanowisko.

Wszyscy Członkowie Grupy dostrzegli pilną potrzebę stabilizacji wpływów budżetowych z rynku tytoniu do palenia, który – zwłaszcza w Polsce – pełni istotną rolę tzw. bufora pomiędzy szarą strefą a rynkiem papierosów. Wszyscy Członkowie Grupy uważają, że wprowadzenie w ustawie akcyzowej – od 1 stycznia 2022 roku – minimalnej kwoty akcyzy w odniesieniu do tytoniu do palenia na poziomie 100% akcyzy od średniej ważonej ceny sprzedaży będzie odpowiednim rozwiązaniem. PSPT poparło ten mechanizm. Alternatywnie wszyscy Członkowie Grupy postulowali wprowadzenie wyłącznie stawki kwotowej od kilograma tytoniu, jako mechanizmu, który zapewni równowagę, rozwój na rynku tytoniu do palenia oraz przewidywalne wpływy do budżetu państwa.

Wszyscy Członkowie Grupy wskazali na pilną potrzebę wprowadzenia od 2022 r. kalendarza podwyżek podatku akcyzowego dla tradycyjnych wyrobów tytoniowych (tzw. mapa akcyzowa). Kalendarz polegałby na wpisaniu do ustawy o podatku akcyzowym ścieżki wzrostu akcyzy przez kolejne 3 lata (2022-2024). Analiza podobnych rozwiązań, które funkcjonują w wielu europejskich krajach wskazuje, że mapy akcyzowe wspierają politykę fiskalną państwa, pozwalają na maksymalizację wpływów budżetowych, a jednocześnie nie prowadzą do wzrostu szarej strefy. Wszyscy Członkowie Grupy wskazali jednocześnie, że mapa akcyzowa na lata 2022-2024 powinna uwzględniać akcyzę na papierosy, tytoń do palenia oraz cygara i cygaretki.

Wszyscy Członkowie Grupy postulowali, aby wzrost łącznej stawki akcyzy nie był wyższy niż wskaźnik inflacji. Federacja Przedsiębiorców Polskich zaproponowała dla papierosów obniżenie stawki procentowej o 1,5 pkt proc. + 10% stawki kwotowej rocznie przez kolejne 4 lata. Postulat ten poparło JTI. Imperial Tobacco uważało taki postulat za zbyt daleko idący i zaproponowało obniżkę stawki procentowej o 0,5% rocznie przez najbliższe lata. Polityka Insight stwierdziłą, że taka zmiana może wynieść 1 pkt proc. rocznie. Większość Członków Grupy wskazała jako alternatywę wyłącznie wzrost stawki kwotowej akcyzy na papierosy o poziom inflacji w ramach mapy akcyzowej. Z kolei Szymon Parulski stał na stanowisku, że nie należy naruszać kompromisu dotyczącego struktury stawki akcyzy na papierosy.

Wszyscy Członkowie Grupy Roboczej poza Federacją Przedsiębiorców Polskich zdecydowanie opowiedzieli się za pozostawieniem minimum akcyzowego na papierosy w obecnej formie, czyli na poziomie 100% kwoty akcyzy dla średniej ważonej ceny paczki papierosów. FPP zaproponowała podniesienie minimum akcyzowego do 105% kwoty akcyzy dla średniej ważonej ceny paczki papierosów, argumentując to dążeniem do ograniczenia konkurencji cenowej na rynku papierosów. Zdaniem wszystkich pozostałych Członków Grupy taka zmiana faworyzowałaby segment najdroższych papierosów, groziłaby zbyt gwałtownym wzrostem cen najtańszych papierosów wypychając część konsumentów do szarej strefy i ograniczając dochody budżetowe.

Większość Członków Grupy zajęła stanowisko, iż obecnie obowiązujący system znaków akcyzy na wyroby tytoniowe spełnia swoją rolę, w tym w szczególności termin ważności znaków akcyzy na wyroby tytoniowe do 28 lutego kolejnego roku kalendarzowego. Dwóch Członków nie zajęło stanowiska w tej kwestii. Polski system skutecznie zapobiega budowaniu nadmiernych zapasów przez producentów, a tym samym zapewnia skuteczny pobór podatku akcyzowego. Zaaprobowali stanowisko MF, które odrzuciło postulat, aby spis z natury wyrobów akcyzowych, które podlegają obowiązkowi nakładania legalizacyjnych znaków akcyzy, mógł być dokonywany bez obowiązkowej obecności funkcjonariuszy celnych. Jednocześnie, stwiedzili, że dotychczasowy system oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy spełnia swoją rolę, a na rynku nie występują nadużycia związane z oznaczaniem wyrobów z szarej strefy legalnymi znakami akcyzy.

Członkowie Grupy omówili postulaty zgłoszone przez PSPT. Wątpliwości wzbudziły postulaty dotyczące specyficznego sposobu określania podstawy opodatkowania tytoniu do fajki wodnej oraz ograniczenia zakresu wyrobów tytoniowych, co do których obowiązuje termin ważności znaków akcyzy, przede wszystkim co do niszowych wyrobów. W odniesieniu do postulatów PSPT, w szczególności wyodrębnienia kategorii innego tytoniu do palenia, Członkowie stwierdzili, że do oceny jego zasadności i ewentualnego wpływu na rozwój szarej strefy potrzebne są dokładniejsze dane, które mogą być w posiadaniu Ministerstwa Finansów. W związku z brakiem publicznie dostępnych danych, Członkowie Grupy, zarekomendowali by Ministerstwo Finansów przedstawiło dane akcyzowe w rozbiciu na kategorie, tak by możliwa była dokładna ocena skutków regulacji akcyzowych dla poszczególnych wyrobów.

Członkowie Grupy na dodatkowym posiedzeniu omówili stanowiska zgłoszone po II Forum Akcyzowym. Jednakże wskazane tam postulaty uznali za nieuzasadnione i szkodliwe dla całej branży tytoniowej, budżetu państwa oraz konsumentów. Co więcej postulat wzrostu minimalnej stawki akcyzy na papierosy został uznany za budzący wątpliwości co do zgodności z unijnymi przepisami w zakresie pomocy publicznej oraz akcyzy. Średnia unijna dla minimalnej stawki akcyzy wynosi 98%. Polska podnosząc minimum do 105% będzie jedynym krajem w UE, obok Belgii, z tak wysoką stawką.

Wszyscy Członkowie Grupy stanęli na stanowisku, że zaproponowana przez Ministerstwo Finansów i procedowana w parlamencie zmiana ustawy o podatku akcyzowym wymaga istotnych zmian. Podkreślając zrozumienie konieczności podwyżek akcyzy postulowali wzrost stawki kwotowej akcyzy o 10% od 1 stycznia 2022 r. zamiast wzrostu minimalnej stawki akcyzy. Taka zmiana zapewni większe wpływy do budżetu państwa oraz realizację celów zdrowotnych w takim sam samym zakresie, jak obecny projekt przepisów, z tą różnicą, że będzie ona sprawiedliwa z punktu widzenia zasad konkurencji rynkowej. Jednocześnie wzrost stawki akcyzy o 10% od 1 stycznia 2022 r. powinien wiązać się ze zmniejszeniem wzrostu tej stawki w kolejnych latach z 10% do 5%. Taka zmiana zapewni stały wzrost wpływów do budżetu bez narażania na drastyczny wzrost szarej strefy.

Co zrobiło Ministerstwo Finansów?

W przypadku rekomendacji dotyczących rozwiązań na szczeblu UE w ramach tworzonej dyrektywy tytoniowej nie można zweryfikować, jak resort finansów podejdzie do rekomendacji grupy. Jednak to w jaki sposób resort finansów potraktował pozostałe rekomendacje zarówno grupy dotyczącej papierosów tradycyjnych, jak i innych grup roboczych może budzić obawy. 

W przypadku tytoniu do palenia Ministerstwo Finansów proponując nowe przepisy w pełni oparło się na propozycji uczestników forum akcyzowego, ustalając minimum akcyzowe na postulowanym poziomie 100%.

W przypadku proponowanej tzw. mapy akcyzowej przyjęto dłuższy okres niż grupa robocza postulowała, rekomendowano stworzenie mapy do roku 2024, stworzono mapę do roku 2027. Jest to rozwiązanie stabilizujące rynek, jednak rozwiązania w niej zapisane stoją w sprzeczności z rekomendacjami grupy,a także innych grup roboczych.

Ministerstwo Finansów wprowadziło podniesienie minimalnej stawki w przypadku papierosów, jest to rozwiązanie zaproponowane przez jeden podmiot i silnie krytykowane przez wszystkich pozostałych uczestników grupy roboczej. Polega ono na podniesieniu minimum akcyzowego do 105% kwoty akcyzy dla średniej ważonej ceny paczki papierosów. Wydaje się to być działaniem pozornie ograniczającym konkurencję cenową, jednak w istocie faworyzuje producentów papierosów premium. W ramach mapy akcyzowej wprowadzono także plan podwyżki kwoty akcyzy na papierosy co roku o 10 %, a nie 5 %, tak jak proponowali uczestnicy.

W przypadku wyodrębnienia kategorii innego tytoniu do palenia, a także danych z nim związanym Forum Prawo dla rozwoju nie posiada informacji o podjęciu działań i przedstawieniu danych przez MF. 

Podsumowanie 

Wprowadzone przez Ministerstwo Finansów rozwiązania, zostały wprowadzone wbrew opinii większości uczestników forum. Wydaje się, że proponowane rozwiązania z jednej strony mają walor fiskalny, jednak pełnią bardziej rodzaj ingerencji w kształtowanie się rynku poprzez zachwianie konkurencji pomiędzy tanimi papierosami, a papierosami premium poprzez wprowadzenie minimum akcyzowego. Jednocześnie słuszna koncepcja mapy akcyzowej, została przyjęta, jednak z modyfikacjami. Modyfikacjami tymi jest horyzont czasowy mapy, a także krytykowana przez uczestników grupy roboczej skala planowanych podwyżek. Jednocześnie proponowane rozwiązania należy oceniać w szerszej perspektywie, gdyż wzrost opodatkowania papierosów i jednocześnie nieproporcjonalne ustalenie opodatkowania innych kategorii wyrobów zawierających nikotynę będzie mieć swoje konsekwencje zarówno dla wpływów podatkowych jak i dla struktury rynku nikotynowego.

• Papierosy elektroniczne

Co rekomendowali uczestnicy Forum?

Uczestnicy Forum akcyzowego skoncentrowali się na 4 głównych obszarach. Pierwszym z nich była zmiana definicji płynu do papierosów elektronicznych. Drugim wysokość opodatkowania płynu akcyzą. Trzecim była ochrona zdrowia. Czwartym możliwość sprzedaży na odległość. 

Najczęściej pojawiającym się postulatem była zmiana definicji płynu do papierosów elektronicznych zawarta w ustawie o podatku akcyzowym. Propozycja definicji zaproponowana przez Krajową Izbę Gospodarczą zyskała poparcie 7 z 8 członków grupy, zaś CHEMNOVATIC Sp. z o.o. Sp. k. zgłosił zdanie odrębne. Jednak zdanie to w swojej istocie sprowadza się do innego sformułowania treści definicji, a nie do zanegowania istotnej potrzeby jej zmiany. 

Grupa zarekomendowała dokonanie następującej zmiany w zakresie definicji płynu do papierosów elektronicznych: “płyn do papierosów elektronicznych – roztwór nadający się do wykorzystania w papierosach elektronicznych, zarówno z nikotyną, jak i bez nikotyny, w tym bazę do tego roztworu zawierającą glikol lub glicerynę”.

Propozycja CHEMNOVATIC Sp. z o.o. Sp. k. brzmiała “płyn do papierosów elektronicznych – gotowy roztwór nadający się do bezpośredniego wykorzystania w papierosach elektronicznych, zarówno z nikotyną jak i bez nikotyny.”

Kolejnym postulatem zgłaszanym przez grupę była zmiana wysokości stawki podatku od płynu do papierosów elektronicznych. W wyniku głosowania 4 z 8 członków grupy poparło propozycję zgłoszoną przez Stowarzyszenie L4G. Jeden podmiot wstrzymał się od głosu. Natomiast CHEMNOVATIC Sp. z o.o. Sp. k., EXPRAN Sp. z o. o. i Krajowa Izba Gospodarcza zgłosiły zdanie odrębne.

W związku z powyższym grupa robocza nr 2 zarekomendowała dokonanie następującej zmiany w treści ustawy:

w art. 99b ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym:

„4.. Stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych wynosi 0,05 zł za każdy mililitr.”.

w art. 99b ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym :

„5. W przypadku produkcji, o której mowa w ust. 1, niezgodnej z art. 47, stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych wynosi pięciokrotności stawki, o której mowa w ust. 4.”.

Zdanie odrębne EXPRAN Sp. z o. o. brzmiało 

“Art. 99b ust 3

Podstawą opodatkowania płynu do papierosów elektronicznych jest jego ilość wyrażona w mililitrach gotowego produktu.

Art. 99b ust 4

Stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych wynosi*:

1. 0,01-0,05zł za każdy mililitr – dla płynów do papierosów elektronicznych nie zawierających nikotyny oraz
2. 0,05zł za każdy mililitr – dla płynów do papierosów elektronicznych zawierających nikotynę.”

Zdanie odrębne Krajowej Izby Gospodarczej brzmiało:

“a) w art. 99b ustawy o podatku akcyzowym skreśla się ust. 4 i dodaje ust. 4 a i 4 b w brzmieniu:

„4a. Stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych w systemach zamkniętych wynosi 1 zł za każdy mililitr.

4b. Stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych w systemach otwartych wynosi 0,20 zł za każdy mililitr.”.

Podsumowując 7 z 8 podmiotów w tzw. systemach otwartych (czyli takich gdzie do e-papierosa wlewa samodzielnie się płyn) proponuje obniżenie stawki podatku i ustalenie jest w przedziale 0,01 zł – 0,20 zł za mililitr. Część propozycji rozróżnia stawkę w zależności od zawartości nikotyny. Jedna propozycja dotyczy systemów zamkniętych (czyli takich gdzie do jednorazowego kartridża fabrycznie jest wlany płyn), żeby stawka wynosiła 1 zł za mililitr. 

Kolejnym postulatem grupy roboczej była zmiana ograniczeń dotyczących sprzedaży płynu do papierosów elektronicznych, 7 z 8 członków grupy poparło propozycję zgłoszoną przez eSmoking Institute Sp. z o. o. oraz analogicznie Kancelarię Adwokacką Rafał Rozwadowski. Natomiast Krajowa Izba Gospodarcza wstrzymała się od głosu.

W związku z powyższym grupa robocza nr 2 zarekomendowała dokonanie następującej zmiany: “Mając na uwadze obecny trend rozwoju rynku, który pod względem ilościowym przemieszcza się do handlu w Internecie konieczne jest jego uregulowanie w zakresie sprzedaży na odległość. W przedmiotowym zakresie konieczne jest wskazanie sposobu weryfikacji wieku kupujących oraz miejsca realizacji dostaw (np. magazyn główny wyrobów z zapłaconą akcyzą), które zapewnią kontrolę nad poprawnością poboru akcyzy, co połączone ze zniesieniem dotychczasowego zakazu sprzedaży na odległość – papierosów elektronicznych, akcesoriów i pojemników zapasowych, zapewni zwiększenie wpływów fiskalnych przy jednoczesnej realizacji celów z zakresu ochrony zdrowia publicznego określonych w przepisach ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.”

Czwarty postulat grupy roboczej  zgłoszony przez Expran Sp. z o. o. został przyjęty przez 7 z 8 członków. Zdanie odrębne zgłosiła Krajowa Izba Gospodarcza.

Grupa robocza zaproponowała wprowadzenie obowiązkowej notyfikacji płynów do papierosów elektronicznych niezawierających nikotyny, w tym obowiązkowe przeprowadzenia badań laboratoryjnych w zakresie, który obecnie dotyczy płynów z nikotyną. Zdaniem uczestników pozwoli to na ustabilizowanie sytuacji na rynku obrotu płynami beznikotynowymi i przyczyni się do zmniejszenia skali produkcji „garażowej”. Jednocześnie, w przypadku wprowadzenia ww. regulacji zdaniem uczestników, racjonalnym byłoby (w odniesieniu do marek płynów będących już w obrocie) odejście od obowiązku określonego w art. 11b ust 4 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, zgodnie z którym rejestracji produktu w urzędzie dokonuje się w terminie co najmniej 6 miesięcy przed dniem planowanego udostępnienia. Uczestnicy wskazali, że tożsame rozwiązanie zostało wprowadzone na terenie Republiki Federalnej Niemiec. Umożliwiło ono tamtejszym producentom płynów beznikotynowych odpowiednie przygotowanie się do dokonanej zmiany regulacji polegającej na zrównaniu obowiązków rejestracji tych płynów z tymi, jakie obowiązywały uprzednio wyłącznie wobec płynów zawierających nikotynę. Jednocześnie wskazano, że rozwiązanie odniesie pożądany efekt wyłącznie przy założeniu, że znacząco obniżona zostanie wysokość podatku akcyzowego na płyny do papierosów elektronicznych pozbawione nikotyny, które sprzedawane są w pojemnościach znacząco większych od 10ml. W przeciwnym wypadku wprowadzenie omawianego zapisu oznaczało będzie jedynie dodatkowy ciężar (koszty badań i notyfikacji) dla producentów, a rynek płynów beznikotynowych pozostanie nieustabilizowany jak ma to miejsce obecnie.

Jednocześnie zostało zgłoszone jedno zdanie odrębne Krajowej Izby Gospodarczej. Jej zdaniem ze względu na bezpieczeństwo konsumentów badania powinny być zawsze, niezależnie od stawki. Obowiązek badań powinien spoczywać na Biurze Inspektora ds. Substancji Chemicznych.

Niezależnie od zaprezentowanego powyżej wniosku poniżej przedstawiono rozwiązania proponowane przez członków grupy roboczej.

1. a) Pozostałe postulaty Kancelarii Adwokackiej Paweł Śmiałek. Postulaty uzyskały poparcie CHEMNOVATIC Sp. z o.o. Sp. k.

• Zmiana limitów ilości płynów do e-papierosów, których osoby prywatne mogą nabywać poza granicami kraju.

Proponuję następujące obniżenie limitów: odpowiednio 50 ml (dla nabycia wewnątrzwspólnotowego) oraz 20 ml (dla importu transportem lotniczym lub morskim).

1. b) Pozostałe postulaty CHEMNOVATIC Sp. z o.o. Sp. k. Postulaty uzyskały poparcie eSmoking Liquids Sp. z o.o., EXPRAN Sp. z o. o., Kancelarii Adwokackiej Rafał Rozwadowski, Stowarzyszenia L4G. Zdanie odrębne zgłosiła Krajowa Izba Gospodarcza.

• Zmiana art. 41 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym

po pkt. 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:

3a) warunek złożenia zabezpieczenia akcyzowego o którym mowa w pkt. 3 lit. a, nie dotyczy wyrobu o którym mowa w art. 2 ust.1 pkt 35.

• Zmiana art. 42 ustawy o podatku akcyzowym (zakończenie procedury zawieszenia)

w ust. 1 pkt 7 – dodaje się pkt 7a w brzmieniu:

7a) w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej płynu do papierosów elektronicznych, zakończenie procedury zawieszenia akcyzy następuje na zasadach przewidzianych dla warunków stosowania stawki 0% z art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług.

• Zmiana § 27 Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie kontroli celnoskarbowej niektórych wyrobów akcyzowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 989, tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 262)
• 27 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

1. Podmiot, na którym ciąży obowiązek oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy, przesyła właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, a w przypadku wykonywania kontroli stałej – komórce kontroli, co najmniej na dzień przed zamierzonym oznaczaniem tych wyrobów, pisemną informację o planowanej ilości i rodzaju wyrobów akcyzowych, rodzaju opakowań jednostkowych oraz miejscu i terminie oznaczania tych wyrobów znakami akcyzy. po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

3) Przepis § 21 ust. 2 stosuje się odpowiednio do zmian w wykazie, o którym mowa w ust. 1.

• Zmiana § 30 Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie kontroli celnoskarbowej niektórych wyrobów akcyzowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 989, tj. Dz. U.

z 2020 r. poz. 262).

W § 30, po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

3) Przepis § 21 ust. 2 stosuje się odpowiednio do zmian w wykazie, o którym mowa w ust 1.

Jednocześnie zostało zgłoszone jedno zdanie odrębne.

Zdanie odrębne Krajowej Izby Gospodarczej.

KIG zgłasza sprzeciw uznając, że proponowane zmiany mogą spowodować, że system poboru i kontroli akcyzy będzie bardziej otwarty na oszustwa.

Co zrobiło Ministerstwo Finansów?

Ministerstwo Finansów przez prawie rok nie podjęło prac nad zmianą definicji płynów do e-papierosów. Dnia 22 sierpnia 2022 na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. W projekcie tym znajduje się zmiana definicji płynów do papierosów elektronicznych. W uzasadnieniu do projektu zmianę uzasadnia się doświadczeniami kontrolnymi Krajowej Administracji Skarbowej oraz powołuje się na rekomendację Forum Akcyzowego. Proponowana zmiana mimo lekko odmiennego kształtu, niż zaaprobowany przez uczestników grupy roboczej, wpisuje się w nią celem i charakterem.

Jednocześnie zignorowało propozycję zmiany stawek opodatkowania lub zmiany obecnego systemu opodatkowania. Obecnie stawka ta wynosi 0,55 zł za mililitr i całkowicie nie koresponduje z propozycjami uczestników Forum.

Ministerstwo Finansów, ani żaden inny resort np. Ministerstwo Zdrowia jako resort właściwy ds. zdrowia publicznego nie podjęły prac nad propozycjami w zakresie regulacji sprzedaży przez internet ani, przepisów odnośnie badań płynów do papierosów elektronicznych niezawierających nikotyny w systemie zaproponowanym przez uczestników grupy roboczej. 

Ciężko jest zrozumieć dlaczego mimo świadomości istnienia luki regulacyjnej w zakresie weryfikacji wieku nabywców płynów do papierosów elektronicznych w internecie nie podjęto prac nad regulacją tej kwestii. 

Brak działania w zakresie badań płynów niezawierających nikotyny jest naturalną konsekwencją nie podjęcia prac nad zmianami w zakresie pierwszych dwóch rekomendacji grupy. Sami jej uczestnicy wskazali, że podjęcie prac bez dokonania zaproponowanych zmian, będzie stanowić dla nich dodatkowe obciążenie.

Podsumowanie 

Ministerstwo Finansów, a także Ministerstwo Zdrowia nie wdrożyły do tej pory żadnej z rekomendacji grupy dotyczącej papierosów elektronicznych w ramach forum akcyzowego. Po roku podjęto działanie w zakresie definicji płynu do papierosów elektronicznych – jednak są one dopiero na etapie projektu ustawy. W przypadku wysokości opodatkowania nie podjęto działań legislacyjnych. Nie wdrożono regulacji postulowanej przez samych uczestników Forum, aby w jasny sposób określić zasady weryfikacji wieku przy nabywaniu płynów do papierosów elektronicznych przez internet.

• Wyroby nowatorskie i produkty pośrednie

Co rekomendowali uczestnicy Forum?

W ramach prac grupy odbyło się dziewięć spotkań technicznych, w trakcie których wygłoszone zostało sześć referatów.

Z przedstawionych referatów wynikało, że:

• rynek wyrobów nowatorskich w Polsce dynamicznie się rozwija,
• wyroby nowatorskie to produkty o wysokiej marży,
• znacznie niższa stawka akcyzy na wyroby nowatorskie niż na tradycyjne wyroby tytoniowe powoduje mniejsze wpływy do budżetu,
• obecna struktura stawki akcyzy na wyroby nowatorskie, oparta o średnią cenę tytoniu do palenia, nie jest dostosowana do wielkości rynku.

Ponadto swoje stanowisko i postulaty przedstawiła spółka Swedish Match oraz spółka British American Tobacco Polska Trading. Z udziału w pracach zrezygnował Pan Wojciech Niewierko – przedstawiciel Philip Morris oraz Pan Mateusz Śmiałek.

Wszyscy Członkowie Grupy rekomendowali zmianę podstawy naliczania akcyzy od wyrobów nowatorskich, poprzez odłączenie jej od średniej ceny tytoniu do palenia. Większość Członków Grupy rekomendowała, aby podstawą opodatkowania wyrobów nowatorskich były sztuki wyrobu. Jednocześnie, członkowie Grupy postulowali wprowadzenie definicji „sztuki” wyrobu nowatorskiego, analogicznej, jak ta zawarta w art. 98 ust. 3 ustawy akcyzowej. Jeden Członek Grupy rekomendował wprowadzenie mieszanej stawki akcyzy na wyroby nowatorskie, opartej częściowo o wagę wyrobu, a częściowo o cenę detaliczną wydrukowaną na paczce lub alternatywnie – wprowadzenie stawki kwotowej obliczanej na podstawie wagi. Jeden Członek Grupy rekomendował wprowadzenie stawki mieszanej lub stawki opartej o sztuki wyrobu, jako alternatywy.

Wszyscy Członkowie Grupy rekomendowali urealnienie stawki podatku akcyzowego na wyroby nowatorskie od 1 stycznia 2022 r. Członkowie Grupy różnili się, jeżeli chodzi o rekomendowaną wysokość podwyższenia stawki akcyzy na wyroby nowatorskie. Jeden Członek Grupy proponował podwyższenie akcyzy na wyroby nowatorskie do poziomu maksymalnie 30% akcyzy na papierosy. Jeden Członek Grupy rekomendował podwyższenie akcyzy na wyroby nowatorskie do poziomu ok. 30% akcyzy na papierosy, a następnie, w kolejnych trzech latach, podwyższanie akcyzy o ok. 5 punktów procentowych rocznie. Dwóch członków Grupy rekomendował podwyższenie akcyzy na wyroby nowatorskie do wysokości co najmniej 80% akcyzy na papierosy. Jeden Członek Grupy zarekomendował podwyższenie akcyzy na wyroby nowatorskie do wysokości ok. 70% akcyzy na papierosy. Jeden Członek Grupy proponował podwyższenie akcyzy na wyroby nowatorskie do wysokości ok. 50% akcyzy na papierosy. Jeden Członek Grupy nie wskazał rekomendowanej wysokości podwyżki, rekomendując, że powinna być ona znaczna.

Wszyscy Członkowie Grupy rekomendowali wprowadzenie regulacji zapobiegającej tworzeniu nadmiernych zapasów wyrobów nowatorskich, w przypadku podwyżki akcyzy.

Wszyscy Członkowie Grupy wskazali na konieczność, po dokonaniu urealnienia stawek na wyroby nowatorskie, opracowanie mapy drogowej dalszych podwyżek stawek akcyzy dla wszystkich kategorii wyrobów tytoniowych w perspektywie pięciu lat, obejmującej coroczne, kilkuprocentowe (np. 3%) podwyżki akcyzy.

Wszyscy Członkowie Grupy postulowali rozszerzenie definicji wyrobów nowatorskich o wyroby, które nie zawierają tytoniu, ani suszu tytoniowego.

Wszyscy Członkowie Grupy rekomendowali wprowadzenie nowej kategorii wyrobów akcyzowych, wyrobów zawierających nikotynę, stosowanych do ust, bez zawartości tytoniu. Jeden Członek Grupy postulował opodatkowanie tych wyrobów w wysokości 90 zł na kilogram wyrobu, na okres następnych dwóch lat. Jeden Członek Grupy rekomendował opodatkowanie wyrobów stosowanych do ust w wysokości 155,79 zł na kilogram wyrobu. Jeden Członek Grupy proponował ustalenie wysokości opodatkowania wyrobów stosowanych do ust w powiązaniu z wysokością podatku od tytoniu do palenia.

Członkowie Grupy Roboczej nr 3 stali na stanowisku, że domniemana mniejsza szkodliwość wyrobów nowatorskich nie może być obecnie podstawą decyzji ustawodawczych w zakresie polityki podatkowej wobec tych wyrobów

W związku z uchwaleniem ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym Członkowie Grupy roboczej rekomendowali:

• zmianę podstawy naliczania akcyzy od wyrobów nowatorskich, poprzez odłączenie jej od średniej ceny tytoniu do palenia, zgodnie z punktem 1 niniejszego podsumowania.
• monitorowanie rozwoju rynku wyrobów nowatorskich i jego wpływu na rynek tradycyjnych papierosów oraz skutki dla budżetu państwa. Zmniejszanie się wpływów budżetowych z akcyzy od tradycyjnych wyrobów tytoniowych i jednoczesne dalsze zwiększanie się sprzedaży wyrobów nowatorskich powinno skłonić ustawodawcę do rozważenia dalszych podwyżek akcyzy od wyrobów nowatorskich.

Co zrobiło Ministerstwo Finansów?

Ministerstwo Finansów nie dokonało zmiany sposobu opodatkowania wyrobów nowatorskich. Pozostawiono sposób opodatkowania oparty na powiązaniu z tytoniem do palenia. 

Jednocześnie Ministerstwo Finansów nie dokonało urealnienia opodatkowania wyrobów nowatorskich. Dokonało ono podwyższenia opodatkowania i to, aż o 100%, jednak obiektywnie, a także w świetle rekomendacji uczestników forum jest to działanie niewystarczające. Uczestnicy Forum Akcyzowego rekomendowali ustanowienie ciężaru opodatkowania wyrobów nowatorskich na poziomie od 30 do 80% opodatkowania papierosów, jednak większość popierała poziom 70-80% względem papierosów. W 2022 roku, po wprowadzeniu zmian opracowanych przez MF, akcyza na wyroby nowatorskie wyniosła 993,63 zł na kilogram wyrobów, zaś w przypadku papierosów wyniosła ona 1104,43 zł na 1000 papierosów (zsumowanie stawki kwotowej i średniej ważonej). Jednak ze względu na odmienną podstawę opodatkowania jest ona znacznie niższa. Wkłady tytoniowe do wyrobów nowatorskich zawierają mniej tytoniu, mają mniejsze wymiary, a także są odpowiednio lżejsze od papierosów. Przyjmując ostrożne, że 1 papieros odpowiada wagą 3 wkładom do tytoniowym proporcja opodatkowania wynosi niecałe 30% wartości opodatkowania papierosów.

Jednocześnie w stworzonej mapie drogowej podwyżek akcyzy uwzględniono zgodne z rekomendacją grupy wyroby nowatorskie, jednak nie zrobiono tego tak jak wnioskowali uczestnicy, czyli po urealnieniu opodatkowania. W mapie ujęto podwyżkę co roku o 10% kwotowej części opodatkowania. Oznacza  to, że analogiczne podwyżki o 10% opodatkowania w przypadku papierosów i wyrobów nowatorskich, będą prowadzić do pogłębiania się preferencji fiskalnej dla wyrobów nowatorskich, przeciw czemu była większość uczestników grupy roboczej.

22 sierpnia 2020 na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. W projekcie tym znajduje się zmiana definicji wyrobów nowatorskich. Zmiana polega na rozszerzeniu definicji wyrobów nowatorskich o wyroby, które nie zawierają tytoniu, ani suszu tytoniowego – tak jak rekomendowała grupa robocza Forum AKcyzowego. Nadal nie podjęto działań legislacyjnych zmierzający do opodatkowania wyrobów nikotynowych stosowanych doustnie.

Podsumowanie 

Działania Ministerstwa Finansów jasno wskazują na utrzymanie preferencji dla wyrobów nowatorskich. Zignorowano rekomendacje grupy roboczej odnośnie metody opodatkowania, a także samego ciężaru opodatkowania. Mapa akcyzowa stanowi plan rozwoju preferencji fiskalnej dla wyrobów nowatorskich względem innych kategorii produktów. Po roku rozpoczęto prace nad zmianą definicji wyrobów nowatorskich, jednak nie połączono tego ze zdefiniowaniem produktów stosowanych doustnie.

• Susz tytoniowy

Co rekomendowali uczestnicy Forum?

Uczestnicy grupy roboczej proponowali:

– uszczegółowienie definicji suszu tytoniowego i wprowadzenia definicji „tytoń zielony/nieprzetworzony” oraz „ tytoń wstępnie przetworzony”

– zmianę przepisów dotyczących OPST, polegającą na:

1. a) zrównaniu statusu OPST ze statusem PPT lub 
2. b) uniemożliwienie OPST dokonywania WDT,

– objęcie systemem SENT każdego przemieszczenia suszu tytoniowego, również przemieszczenia wewnętrznego między magazynami

– zmianę przepisów w zakresie zwolnienia z podatku akcyzowego próbek suszu jaki PPT zużywa na badania laboratoryjne, aby: 

1. a) umożliwić wykonywanie takich badań w kraju, 
2. b) uwzględniała specyfikę wstępnego przetwarzania tytoniu i wielorakość pobieranych prób

– stworzenie stałej grupy roboczej przy Dep. Akcyzy w Min Finansów, która miałaby głos doradczy i opiniodawczy dla tworzonych przepisów prawa.

Wpłynęły także dwie uwagi:

– od prof. Modzelewskiego

– od Firmy BAT Poland

Uwagi prof. Modzelewskiego w zasadzie popierały wypracowane ustalenia Grupy 4, wskazując co prawda na brak rewolucyjnych zmian.

Uwagi Firmy BAT Poland, można zawrzeć w następujących punktach:

– system monitorowania przemieszczania suszu tytoniowego TAK ale w formie EMCS, który należy zmodyfikować

– NIE dla plomb elektronicznych dla suszu tytoniowego będącego w tranzycie przez Polskę, z uwagi na:

1. a) możliwość dokonywania kontroli losowych w oparciu o analizę ryzyka, którą mieliby wykonywać pracownicy KAS
2. b) koszt depozytu 2000 PLN za plombę oraz obciążeń administracyjnych związanych z jego pobieraniem i zwrotem
3. c) możliwe opóźnienia w transporcie wynikające z konieczności oczekiwania na otwarciu urzędu celnego
4. d) alternatywnie, zastosowanie obowiązku podstawiania pojazdu do kontroli w oddziale celnym urzędu celno-skarbowego najbliższego miejscu przekroczenia granicy i opuszczenia kraju dla pojazdów, które w wyniku analizy ryzyka z systemu SENT podlegałby takiej kontroli

– nieproporcjonalność kar w postaci przepadku mienia i środka transportu, jak i kar finansowych grzywny i pozbawienia wolności dla przewoźnika, które mogłyby dotknąć leganie funkcjonujące podmioty w przypadku pomyłki/omyłki przy zgłoszeniu SENT.

Jednocześnie na spotkaniu dnia 9/11/2021 aktywni członkowie Grupy 4 przeanalizowali złożone uwagi i zajęli następujące stanowisko w ich obszarze:

– system monitorowania przepływu suszu tytoniowego w postaci EMCS nie zda egzaminu, z uwagi na fakt, iż zakres zmian koniecznych do dostosowania go do realiów funkcjonowania podmiotów legalnie działających na rynku suszu tytoniowego jest tak duży i skomplikowany, że nikt nie będzie zainteresowany ich dokonywaniem. Jeśli susz tytoniowy zostanie objęty systemem EMCS będzie traktowany jako produkt akcyzowy z całą konsekwencją i skutkami takiego podejścia.

– elektroniczne plomby celne przy tranzycie – argumentacja przedstawiona przez BAT Poland jest nie do końca zgodna z realiami funkcjonowania służb KAS, a w szczególności:

1. a) KAS nie posiada danych o planowanych tranzytach tylko odprawia samochód przyjeżdżający na granicę z tego też powodu, nie ma bazy danych a nawet czasu na dokonywanie analiz ryzyka,
2. b) koszt 2000 PLN depozytu nie jest kwotą nadmierna a tym bardziej, że jest on formą depozytu – może być rozliczany systemem via-TOLL/e-TOLL, bez konieczności fizycznych przelewów bankowych
3. c) odprawa celna odbywa się na przejściu granicznym ( komórki pracują 24/7) a nie w Urzędzie Celnym pracującym od 7: 00 do 15: 00, nie może więc być mowy opóźnieniach a nałożenie OBOWIĄZKU zakładania plomb zamiast możliwości dokonania takiego zabezpieczenia, w prosty sposób pozwoli kontrolować legalność tranzytów – tranzyt bez plomby jest nielegalny i ma na celu podmianę towaru na terenie Polski
4. d) z uwagi na możliwość podmiany towaru w drodze między przejściem granicznym a urzędem celnym, propozycja chybiona
5. e) dokonano modyfikacji propozycji zmian przepisów ustawy akcyzowej aby lepiej odzwierciedlała idee zapisów, polegającą na zasadzie, że zaproponowane drakońskie kary będą miały zastosowanie w przypadku nielegalnego przemieszczania suszu tytoniowego, szczególnie w przypadku podmiotów nieuprawnionych (innych niż PPT czy podmiot prowadzący skład podatkowy). W przypadku podmiotów uprawnionych, nie będą one miały zastosowania w przypadku udowodnienia przez podmiot uprawniony niezamierzonego błędu lub pomyłki szczególnie, jeśli nie nastąpiło uszczuplenie podatku.

Co zrobiło Ministerstwo Finansów?

Ministerstwo Finansów wprowadziło podwyżkę opodatkowania suszu tytoniowego, a także ujęło go w tzw. Mapie Akcyzowej. Jednocześnie w roku 2023 wejdzie w życie szersza regulacja z zakresu przemieszczania i obrotu wyrobami akcyzowymi. Jest to jednak szerokie rozwiązanie ogólne. Rozwiązania rekomendowane w ramach grupy roboczej dedykowane stricte pod obrót suszem tytoniowym nie zostały dotychczas wprowadzone. 

Podsumowanie 

Problematyka suszu tytoniowego jest bardzo istotna, aby skutecznie ograniczyć szarą strefę. Susz jest niezbędnym elementem do nielegalnej produkcji papierosów, dlatego można rozumieć zachowawcze stanowisko Ministerstwa Finansów. Susz tytoniowy jako surowiec nie przekłada się na wysokie dochody skarbu państwa, jednak nieszczelności w jego obrocie mogą powodować znaczne straty.

Podsumowanie ogólne

Forum Akcyzowe Ministerstwa Finansów było bardzo dobrym i przełomowym pomysłem. Pozwoliło na podjęcie dyskusji i wymianę myśli w sposób transparentny. Dzięki szerokiemu zaangażowaniu możliwa była konfrontacja stanowisk i pogłębiona dyskusja. Niestety część uczestników zrezygnowała w trakcie prac Forum z uczestnictwa. Ich stanowisko wyrażone w formie zdania odrębnego do stanowiska całej grupy pozwoliłoby w sposób bardziej całościowy pokazać spektrum poglądów na rynku wyrobów nikotynowych.

Jednocześnie niestety idea i wysiłek uczestników grup roboczych Forum Akcyzowego, a także sam potencjał tego rodzaju ciała dla Ministerstwa Finansów nie zostały wykorzystane. Uczestnicy Forum w trakcie prac przekazywali swoje stanowiska, zdając sobie sprawę że Forum jest organem opiniodawczym, niestety ciężko jest zrozumieć postępowanie samego resortu finansów. Już po wypracowaniu części rekomendacji i w trakcie trwania prac Forum Akcyzowego, Ministerstwo przedstawiło swoje koncepcje ujęte w formie projektu ustawy nowelizującej podatek akcyzowy. Propozycje zawarte w ustawie często stały w całkowitej sprzeczności ze stanowiskiem grup roboczych, należy tu choćby wskazać na ustanowienie minimum akcyzowego w przypadku papierosów. W trakcie prac Forum wskazano na szereg problemów systemowych, z których należy podkreślić problem płynu do papierosów elektronicznych – ułomną definicję, a także wysokość opodatkowania, czy problem konstrukcji i ciężaru opodatkowania wyrobów nowatorskich, a także konieczność opodatkowania wyrobów do doustnego zażywania nikotyny. Wszystkie te zagadnienia zostały zignorowane w nowelizacji. W przypadku definicji płynów do papierosów elektronicznych propozycja jej zmiany pojawiła się dopiero po roku.

Niewątpliwym sukcesem jest fakt wprowadzenia do ustawy o podatku akcyzowym tzw. mapy akcyzowej. Jednak jej konstrukcja jest w swojej istocie ułomna, zaprezentowany plan podwyżek będzie prowadzić w dłuższej perspektywie do zmiany struktury rynku i podatkowego uprzywilejowania wyrobów nowatorskich względem innych kategorii wyrobów.

Działania ustawodawcy budzą duże wątpliwości jakie cele chciało osiągnąć Ministerstwo Finansów powołując ciało doradcze, a także czemu zostały przedstawione założenia nowelizacji stojące w tak dużej sprzeczności z rekomendacjami. Niestety działania prawodawcze wskazują na intencję ustanowienia istotnej preferencji dla papierosów premium, a także wyrobów nowatorskich, czyli produktów z kategorii które opanowane są przez podmiot, którego przedstawiciele zrezygnowali z uczestnictwa w pracach Forum Akcyzowego. Przyjęte rozwiązania doprowadzą do zmniejszenia potencjalnych wpływów podatkowych o kilka miliardów złotych rocznie.

Jednocześnie należy wskazać, że na szczeblu Unii Europejskiej będą toczyć się prace nad tzw. dyrektywą tytoniową. Być może niechęć Ministerstwa Finansów do rozwiązania szeregu problemów określonych przez uczestników Forum Akcyzowego podyktowana jest chęcią zdjęcia z niego odpowiedzialności za podjęte działania przez prawodawcę wspólnotowego, jest to jednak działanie wysoce negatywne z punktu widzenia wpływów podatkowych, suwerenności prawnej Polski, a także jakości prawa oraz równowagi i warunków konkurencji na rynku wyrobów nikotynowych.

Likwidacja samego Forum Akcyzowego ograniczyła możliwość podjęcia szerszej dyskusji. Niewątpliwie takie kategorie jak paliwa silnikowe, szeroko pojęte nośniki energii, napoje alkoholowe czy nawet samochody osobowe generujące niewspółmiernie dużo pracy organom podatkowym w stosunku do generowanych wpływów z tytułu akcyzy zasługiwałby na podjęcie szerokiej dyskusji na forum publicznym z udziałem urzędników państwowych, podmiotów rynkowych oraz organizacji pozarządowych.