Raport otwarcia w polityce cyfryzacji

Postulujemy ambitną politykę rządu. Informatyzacja kraju to już nie tylko nadrabianie zaległości wobec Zachodu czy doprowadzenie światłowodu i Internetu mobilnego do każdego zakątka kraju. To też nie rozdawanie laptopów i smarftonów uczniom szkół podstawowych. Potrzebujemy dobrych aplikacji do realizacji usług publicznych i wykorzystania dużych zbiorów danych do projektowania skutecznych regulacji i procesów. Pomysły rozwiązań na lepszy pobór opłat drogowych, przesyłanie decyzji administracyjnych obywatelom, ewidencję danych medycznych pacjentów i 20 innych obszarów opisali eksperci organizacji społecznych i gospodarczych. Podpowiadamy rządzącym, jakie oczekiwania mogą stawiać wobec podlegających im urzędników. Osadzenie Ministra Cyfryzacji w roli wicepremiera daje nadzieję na przyjęcie zadań Chief Information Officer’a państwa polskiego i przeprowadzenia cyfryzacji na serio.

Kliknij poniższy przycisk, aby pobrać raport w formacie .pdf.

Autorzy: Tomasz Jaworski, Jakub Kulesza, Konrad Hennig, Łukasz Łaguna, Michał Dybowski, Rafał Górski, Maciej Flis, Oktawia Sepioł, Konrad Rajca, Wojciech Lieder

Rekomendacje:

• Minister Cyfryzacji powinien objąć rolę koordynatora i nadzorującego całościowy proces cyfryzacji kraju.  Stworzy to warunki do zwiększenia skuteczności działania administracji oraz poprawy satysfakcji obywateli.
• Włączenie samorządów w dominium usług cyfrowych państwa. Należy udostępniać infrastrukturę cyfrową państwa jednostkom samorządu terytorialnego. Powszechną zasadą powinno być wyposażenie samorządów w gotowe rozwiązania cyfrowe do automatycznej implementacji przy realizacji zadań zleconych.
• Należy stworzyć Krajowe Centrum Przetwarzania Danych. Wymagają tego względy bezpieczeństwa zarówno w zakresie odporności na cyberataki, jak i w zakresie niezależności od zewnętrznych dostawców usług. To także konsolidacja zasobów państwa i oszczędność kosztów.
• Wdrożenie unijnych dyrektyw EKŁE i NIS2.  Ich przyjęcie przyczyni się do wzrostu zaufania do środowiska cyfrowego, ułatwiając otwartość i przepływ danych, co jest kluczowe dla wdrażania modeli opartych na technologii uczenia maszynowego i analizy dużych zbiorów danych. Większy dostęp do danych może zostać wykorzystany przez administrację państwową do świadomego kształtowania polityk publicznych oraz opierania procesów decyzyjnych na wiarygodnych informacjach.
• Ocenę bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej państwa należy oprzeć o obiektywny, techniczny mechanizm, a nie na uznaniowej decyzji Kolegium ds. Cyberbezpieczeństwa. Będzie to sprzyjać budowie zaufania w środowisku cyfrowym i wyborowi najlepszych dostawców. 
• Należy dokończyć budowę platformy P1, co doprowadzi do wzrostu efektywności udzielania świadczeń zdrowotnych poprzez unikanie wielokrotnie powtarzanych konsultacji i badań diagnostycznych. 
• Cyfryzacja rejestrów państwowych. Cyfryzacja Ksiąg Wieczystych i Krajowego Rejestru Sądowego zwiększy bezpieczeństwo obrotu w polskiej jurysdykcji prawnej oraz obniży koszty transakcyjne związane z zawieraniem i egzekwowaniem umów.
• Ochrona krajowego System eFaktur. KSeF stanie się elementem infrastruktury krytycznej, którego awaria może sparaliżować obrót gospodarczy w kraju, dlatego należy zwiększać jego odporność na ataki, przeciążenia sieci i awarie, a także zapewnić najwyższy poziom ochrony prywatności. 
• Usprawnienie aplikacji mObywatel. Aplikacja powinna dawać możliwość autoryzacji każdej transakcji oraz cyfrowego podpisu każdej umowy zawieranej przez obywateli.
• Usprawnienie usługi PURDE. Usługa powinna zostać przejęta, utrzymywana i świadczona bezpłatnie przez administrację publiczną, na zasadach podobnych do innych e-usług, w tym do dotychczasowej skrzynki podawczej ePUAP, co pozwoli na lepszą integrację z aplikacją mObywatel oraz innymi e-usługami, tworząc koherentne środowisko dostępu do e-administracji. Zwiększy to dostępność i wygodę użytkowania, a także obniży koszty operacyjne. 
• Należy ujednolicić formy uwierzytelnienia – co uprości jego proces. Ujednolicenie alternatywne wobec profilu zaufanego (np. przychód z ubiegłego roku przy wysyłaniu deklaracji podatkowych, czy trzy różne identyfikatory i hasła w EKRK, EKRS i PRS) – powinny ulec likwidacji. 
• Zwalczanie oszustw finansowych.  Ambicją rządu powinno być dążenie do całkowitej eliminacji popularnych metod smishingu i phishingu w Polsce. Należy określić warunki funkcjonowania globalnych dostawców usług, aby za ich pośrednictwem niemożliwe było dokonywanie oszustw na szkodę polskich obywateli.
• Stworzenie Cyfrowych Piaskownic Regulacyjne AI. Polska mogłaby znaleźć nowe przewagi konkurencyjne w rozwijaniu zaplecza badawczo-wdrożeniowego, systemów certyfikacji czy piaskownic regulacyjnych dla autonomicznego transportu w obszarze ruchu samochodowego, lotniczego i Bezzałogowych Statków Powietrznych.  
• Program „Laptop dla ucznia” powinien zostać niezwłocznie zakończony. Państwo nie powinno zwiększać ani ułatwiać ekspozycji dzieci na świat cyfrowy poprzez dystrybucję laptopów czy smartfonów w szkołach podstawowych z powodu ich udowodnionego negatywnego wpływu na zdrowie dzieci i ich wyniki w nauce.  
• Konieczne jest zapewnienie odpowiedniej ochrony praw jednostki, np. na wzór estoński, gdzie obywatel jest właścicielem danych a każdy dostęp urzędnika do danych obywatela jest logowany i musi mieć uzasadnienie. 
• Należy zainicjować nową dyskusję na temat ochrony prywatności, nad określeniem ram prawnych gwarantujących realne granice prywatności.
• Powołanie Instytutu Przyszłości Narodowej (IPN+), współtworzącego lepszą przyszłości państwa i społeczeństwa. 
• Wdrożenie rozporządzenia Data Governance Act, co będzie sprzyjać udostępnianiu, wymianie i wykorzystaniu danych sektora publicznego i prywatnego. Pozwoli to na personalizację medycyny, poprawę mobilności czy lepsze wykorzystanie infrastruktury.