W raporcie opisujemy decyzje polityczne i siły nacisku ograniczające dostępność leków ratujących życie Polaków. Przy bardzo rozproszonym rynku aptecznym (do 3 największych sieci należy tylko 8% aptek), wykształcił się w Polsce wysoce skoncentrowany kapitałowo rynek hurtowej dystrybucji leków (3 największe hurtownie kontrolują 80-88% rynku). Od 2016 r., gdy koncentracja hurtowej dystrybucji wynosiła 70%, jej poziom wzrósł o kilkanaście punktów procentowych. Tak wielka strukturalna dysproporcja segmentów rynku dystrybucji leków wpływa na zachwianie relacji pomiędzy podmiotami rynku hurtowego i detalicznego, znacząco uprzywilejowując duże, pełnozakresowe hurtownie leków wobec słabo zintegrowanego rynku aptecznego.

Interesom pacjentów nie służy ustawowe zamknięcie rynku ani administracyjne ograniczanie konkurencji. Każde ograniczenie konkurencji w sektorze dystrybucji leków  stanowi moralny hazard prowadzący do zachwiania bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa.

Apteki postawione zostały przez państwo na nierównej, dyskryminowanej pozycji wobec oligopolu hurtowni farmaceutycznych. Brak ochrony regulatora rynku, brak reakcji na agresywną konsolidację segmentu hurtowego, wymusił poszukiwanie ratunku w tworzeniu zrzeszeń: grup zakupowych, sieci franczyzowych, sieci wirtualnych oraz afiliacji kapitałowych.

W segmentach nieregulowanej sprzedaży hurtowej produktów farmaceutycznych, marża hurtowa dochodzi do 15%, wobec 1-2% w lecznictwie zamkniętym, gdzie istnieje silna konkurencja ze strony dystrybucji bezpośredniej producentów oraz hurtowni o ograniczonej ofercie. Wysoki próg wejścia a także bardzo silny efekt skali doprowadziły do konsolidacji sektora hurtowego, niwelując presję konkurencyjną wobec największych podmiotów w branży. Próby ochrony swoich interesów przez aptekarzy w postaci różnych form niezależnej od hurtowni konsolidacji (m.in. franczyzowej i kapitałowej) są zagrożeniem dla wysokich zysków hurtowników wykorzystujących inne formy zrzeszania aptek (programy partnerskie i lojalnościowe). 

Kto ukradł Polakom apteki?

POBIERZ

Wyślij plik na adres:

Pozycja największych hurtowni farmaceutycznych, a w szczególności polityka skłaniania farmaceutów do sprzedaży pacjentom produktów o najwyższej marży hurtowej, stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa lekowego Polaków, gdyż prowadzi do sprzedaży innych niż optymalne dla przywrócenia zdrowia leków, zwiększania skali zjawiska polipragmazji oraz wzrostu spożycia suplementów diety. Strategia budowania sieci partnerskich, opierających się na zachętach finansowych dla farmaceutów do sprzedaży produktów przynoszących najwyższą marżę dla hurtowni owocuje dynamicznym wzrostem wyników finansowych największych podmiotów rynku hurtowego. W przypadku prowadzącej najbardziej dynamiczną sprzedaż produktów własnych spółki w aptekach partnerskich spółki Neuca wzrosła pomiędzy trzema pierwszymi kwartałami 2019 i 2020 r. o 10%, a o 8% rok do roku między 2018 a 2019 r.

Wskazujemy, iż naruszenia niezależności farmaceutów oraz nierównowaga pozycji przetargowej na rynku dystrybucji leków powinny skłonić polityków do wyrównania pozycji pomiędzy aptekami a hurtowniami. Istotnego wzmocnienia wymaga pozycja podmiotów detalicznych oraz uporządkowania i eliminacji rynkowych nadużyć po stronie dystrybutorów hurtowych. Tworzenie się powiązań wertykalnych pomiędzy hurtowniami, a uzależnionymi od nich aptekami nie jest rozwiązaniem optymalnym i rodzi obawę o przyszły kształt rynku. Poszukiwaniu właściwej proporcji ingerencji regulatora i nadzoru rynku poświęcony jest niniejszy raport.